Radioterapia pomocna nie tylko w leczeniu raka?
Hasło „radioterapia” zwykle kojarzy się nam z leczeniem nowotworów. Tymczasem ta forma terapii ma również zastosowanie w przypadku schorzeń nieonkologicznych. Kiedy może być pomocna, czy to skuteczne i bezpieczne rozwiązanie?
Na czym polega radioterapia?
Radioterapia to jedna z najskuteczniejszych metod terapii onkologicznej, która polega na wykorzystaniu promieniowania jonizującego do leczenia choroby nowotworowej, a także łagodzenia bólu i innych dolegliwości z nią związanych. Jej zadaniem jest zniszczenie jak największej liczby komórek nowotworowych w obrębie guza oraz przerzutów. Zwykle w takim właśnie kontekście myślimy o tej metodzie leczenia. Tymczasem radioterapia pomaga również w przypadku rozpoznania chorób nienowotworowych, zapalnych i bolesnych, najczęściej gdy nie ustępują po standardowych metodach leczenia. W chorobach nienowotworowych nie leczymy bólu jako objawu, lecz choroby zapalno-degeneracyjne, które ból powodują. W przypadku jakich nieonkologicznych schorzeń radioterapia może być przydatna?
Łokieć tenisisty i zespół bolesnego barku, czyli radioterapia w ortopedii
Radioterapia zmniejsza dolegliwości bólowe i usprawnia funkcjonowanie kończyny np. w przypadku zespołu bolesnego barku. Pacjenci po konsultacji z lekarzem często korzystają też z tego rozwiązania, gdy dolega im. tzw. łokieć tenisisty, wskutek mikrourazów w obrębie przyczepu ścięgien i mięśni, które powodują spore dolegliwości bólowe. W tym przypadku radioterapia może poprawiać ruch pacjenta. Kolejną ortopedyczną dolegliwością, w której leczeniu zastosowanie znajduje radioterapia jest tzw. ostroga piętowa, czyli zapalenie powięzi podeszwowej stopy. Charakteryzuje się ona pojawieniem się haczykowatej narośli związanej ze stanem zapalnym w okolicy rozcięgna podeszwowego stopy. Powstaje ona najczęściej wskutek przeciążenia w tym obrębie. W związku ze zmianami zwyrodnieniowymi ostroga drażni rozcięgno, wywołując stan zapalny i związany z nim ból. O radioterapii warto pomyśleć również, gdy u pacjenta występują uporczywe bóle towarzyszące osteoporodycznym złamaniom i zaawansowanym zmianom zwyrodnieniowym kręgosłupa u osób starszych, zwyrodnienie stawu kolanowego, u osób po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, naczyniak kręgosłupa czy torbiel tętniakowata kości.
Lecznicze promieniowanie w okulistyce, dermatologii i innych dziedzinach
Lekarze mogą zaproponować pacjentom radioterapię również po zdiagnozowaniu chorób okulistycznych (np. pseudoguz zapalny oczodołu czy zwyrodnienie plamki żółtej), urologicznych (choroba Peyroniego) lub dermatologicznych (m.in. rogowiak, łuszczyca albo oporna, przewlekła egzema). W zakresie endokrynologii natomiast ta metoda może być pomocna w przypadku ginekomastii lub choroby Gravesa-Basedowa, podczas której wskutek wzmożonego wydzielania się hormonów tarczycowych dochodzi do nadczynności tarczycy. Choroby, w leczeniu których radioterapia również znajduje zastosowanie, to m.in.: neuralgia nerwu trójdzielnego, limfocytowy naciek ślinianki, ślinotok, włókniak młodzieńczy nosogardła, bliznowce czy ropne zapalenie gruczołów potowych. W zależności od tego, który obszar boli pacjenta, wybierane jest pole napromieniania. Choć radioterapia wymaga wnikliwego przygotowania ze strony personelu medycznego, aby dokładnie wskazać miejsce i dawkę napromieniania, sama jego aplikacja zwykle trwa już tylko od kilku do kilkunastu minut, czasem kilkudziesięciu. Może dać ulgę w bólu na wiele miesięcy, a nawet lat. Ponieważ stosujemy małe dawki promieniowania, ta metoda jest zupełnie bezpieczna, zwłaszcza u osób powyżej 60 roku życia. Jest też bezbolesna oraz nieinwazyjna w porównaniu z np. zabiegiem chirurgicznym – w przeciwieństwie do niego nie wymaga wcześniejszego znieczulenia.
